55. ETİYOPYALININ YABANCIYA BAKIŞI
Etiyopya’da 2 farklı insan yapısı var. Az
bir kısım yurt dışında eğitim görmüş, kendini yetiştirmiş, vizyon sahibi, özgüveni
yüksek, iş adamları, üst düzey bürokratlar, bakanlar… Bunlarla ortak bir noktada
buluşmak ve anlaşmak çok kolay... Ve diğerleri; yurt dışı görmemiş, yabancı ile
hiç teması olmamış, kendi iç dünyasında yaşayan alt düzey memur, özel sektör
çalışanları, sokaktaki vatandaş, bakkal manav gibi küçük esnaf…
Addis Ababa’ya ilk gittiğim 2010 yılında,
yerel halk yolda, beyaz insan görünce dönüp tekrar bakardı, beyaz insanlar ekstra
itibar görürdü. Örneğin bir alışveriş yeri girişinde yerel halkın üzeri aranırken,
beyaz insanları aramadan içeri sokarlardı. Ancak beş yıl içinde gelen
yabancıların sayısı o kadar artı ki özellikle başkentte artık beyaz insanlar
onlara farklı gelmemeye başladı.
Her Afrika ülkesinde olduğu gibi Etiyopya’da
da belirgin Çin hakimiyeti var. Sokakta göreceğiniz üç yabancının iki tanesi
Çinlidir. Özellikle inşaatlardaki Çinli çalışanların kendi ülkelerinde
aldıkları hapis cezalarını Afrika’da çalışarak tamamladığı biliniyor. Bu insanların
dükkanlarda hırsızlık yapması, sergilediği basit tavırlar, yaşanan nahoş
olaylar, yerel halkın beyaz insanlara bakış açısını değiştirdi. 2014 yılı itibarıyla Etiyopya hapishanelerinde
yaklaşık 2.500 Çinlinin olduğunu öğrenmiş ve şaşırmıştım. Etiyopyalı kadınla
evlenmiş Çinli erkek ve çekik gözlü siyah tenli çocukları olan aile görmek
artık çok sıradan bir manzara.
Yabancı olarak yatırım yapıp 500
Etiyopyalıya iş imkanı sağlıyorsunuz. Hatta bu insanlar iç piyasada iş
bulamazken, sizin firmanızda en az 2 katı ücrete iş bulup çalışıyor. Ancak bu
fabrikalarda çalışan beyazlar iş yerinde veya dışında her türlü basitliği
yapmakta. Paranın gücü, genç kızların
beyazlara sempatik bakışı, yerel genç erkekleri oldukça rahatsız etmekte. Sokakta
50-60 yaşında beyaz erkeklerin 18 yaşında yerel kızlarla el ele dolaşması artık
çok normal bir manzara. Doğal olarak sokaktaki delikanlı “Beyazlar geldi,
yatırım yaptı, 500 kişiyi işe aldı” şeklinde değil, “Beyazlar geldi ve
kızlarımızı elimizden aldı” diye düşünüyor. İş adamı olarak siz “Burada yatırım
yaptım saygı göreceğim” derken yıllar içinde bu saygının belirgin şekilde azaldığını
hissediyorsunuz.
Ev sahipleri evlerini yabancılara
evlerini 10 kat fazla fiyata kiraya veriyorlar. Ama aynı ev sahibi “yabancılar
gelmeden önce 5 Birr olan ekmek, yabancılar geldikten sonra 10 Birr’a çıktı”
diyebiliyor. Kendi gelirinin 10 kat artmış, lafını etmiyor, ekmeğin 2 kat
artmasını dert ediniyor.
